Chứng khoán phái sinh tại Việt Nam: Những điều bạn nên biết
Ngày 10/8/2017, chứng khoán phái sinh ở Việt Nam chính thức mở cửa khi Hợp đồng tương lai trên chỉ số cổ phiếu VN30 được niêm yết và giao dịch trên thị trường. Hơn 4 năm kể từ đó, chứng khoán phái sinh đã trở thành một kênh đầu tư tài chính ngày càng phổ biến và tăng trưởng ấn tượng.
>>Khác biệt giữa cổ phiếu và trái phiếu, nên đầu tư loại nào?
Trên thế giới, chứng khoán phái sinh đã ra đời từ lâu nhưng tại Việt Nam, đây là một loại chứng khoán vẫn còn khá mới mẻ. Mặc dù vậy, chứng khoán phái sinh Việt Nam đã và đang tạo được dấu ấn mạnh mẽ với những con số tăng trưởng vượt kỳ vọng.
Phát triển thị trường phái sinh là xu thế tất yếu để phát triển thị trường tài chính ở Việt Nam, đáp ứng nhu cầu đầu tư sinh lợi của nhà đầu tư (NĐT).
Chứng khoán phái sinh là gì?
Chứng khoán phái sinh là 1 hợp đồng tài chính quy định quyền lợi và/hoặc nghĩa vụ của các bên tham gia đối với việc thanh toán và/hoặc chuyển giao tài sản cơ sở. Giá giao dịch được xác định ở thời điểm hiện tại nhưng thời điểm thực hiện sẽ ở một ngày cụ thể trong tương lai.
Một số tài sản cơ sở của chứng khoán phái sinh:
- Hàng hóa cơ bản như nông sản, kim loại…
- Công cụ tài chính như tiền tệ, cổ phiếu, trái phiếu, lãi suất…
Chứng khoán phái sinh gồm 4 loại chính, bao gồm:
- Hợp đồng kỳ hạn: là một thỏa thuận mua và bán một loại tài sản ở một thời điểm nhất định trong tương lai với mức giá được xác định trước thời điểm ký hợp đồng. Người ký hợp đồng có thể hủy không giao dịch.
- Hợp đồng tương lai: là hợp đồng kỳ hạn được chuẩn hóa, niêm yết và giao dịch trên Sở giao dịch chứng khoán.
- Hợp đồng quyền chọn: Là hợp đồng cho phép người nắm giữ có quyền chọn mua hoặc bán một loại tài sản cơ sở với mức giá được xác định trước. Hợp đồng có thể xảy ra trước hoặc tại một thời điểm nhất định.
- Hợp đồng hoán đổi: Là một thỏa thuận giữa hai bên về việc hoán đổi/trao đổi dòng tiền của bên này lấy một dòng tiền khác của bên kia. Thời điểm hoán đổi và phương pháp tính toán sẽ được quy định cụ thể trong hợp đồng.
Hiện tại, TTCK phái sinh Việt Nam chỉ có hợp đồng tương lai trên chỉ số cổ phiếu VN30 và hợp đồng tương lai trái phiếu Chính phủ (TPCP) kỳ hạn 5 năm. Tuy nhiên, hợp đồng tương lai TPCP chỉ dành riêng cho các nhà đầu tư tổ chức nên bài viết này sẽ tập trung nhiều hơn vào hợp đồng tương lai.
Đặc điểm của hợp đồng tương lai
Mức giá chuyển giao được ấn định ban đầu nhưng sẽ thay đổi theo tình hình thị trường. Thông thường, giá giao ngay của tài sản cơ sở tăng thì giá chuyển giao cũng tăng và ngược lại. Cuối phiên giao dịch, mức giá chuyển giao của Hợp đồng tương lai sẽ được công bố và có hiệu lực cho đến phiên tiếp theo.
Hợp đồng tương lai yêu cầu tỷ lệ ký quỹ: NĐT phải mở tài khoản ký quỹ tại sàn và ký quỹ một tỷ lệ phần trăm của giá trị hợp đồng. Theo quy định của Sở giao dịch, số dư tài khoản ký quỹ của bên tham gia giao dịch sẽ luôn thay đổi theo giá hàng ngày và không được thấp hơn mức ký quỹ duy trì. Ký quỹ sẽ đảm bảo việc thực hiện nghĩa vụ thanh toán, đồng thời làm giảm rủi ro không có khả năng thanh toán của các bên tham gia.
Dễ đóng vị thế: NĐT có thể đóng vị thế bất cứ lúc nào bằng cách tham gia vị thế ngược đối với hợp đồng tương lai tương tự. Nếu giá tài sản cơ sở trên thị trường tăng lên, NĐT đứng ở vị thế mua (Long-position – người mua) được lợi. Ngược lại, nếu giá tài sản cơ sở trên thị trường giảm xuống, NĐT ở vị thế bán (Short-position – người bán) sẽ được lợi. Việc dễ đóng vị thế sẽ giúp NĐT có thể linh hoạt các khoản vốn của mình.
Đòn bẩy tài chính: Ký quỹ thường chiếm tỷ lệ nhỏ trong toàn bộ hợp đồng tương lai mà NĐT giao dịch. Vì vậy, hợp đồng tương lai là một đòn bẩy tài chính hiệu quả khi giúp NĐT có khả năng thu được những khoản lợi nhuận lớn chỉ với một số tiền đầu tư ban đầu rất nhỏ.
Những lưu ý khi giao dịch hợp đồng tương lai
Không cần phải có đủ 100% số tiền để mua tài sản cơ sở, có thể tham gia vị thế bán mà không cần sở hữu tài sản cơ sở của hợp đồng, không cần lo ngại vấn đề bảo quản, vận chuyển hàng hóa và việc giao dịch cũng khá dễ dàng, hợp đồng tương lai đang ngày càng thu hút nhiều nhà đầu tư. Tuy nhiên, để nâng cao hiệu suất lợi nhuận khi tham gia hợp đồng tương lai, bạn cũng cần có những hiểu biết cơ bản sau đây.
Các bước tham gia hợp đồng tương lai
Bước 1: Mở tài khoản chứng khoán phái sinh tại công ty chứng khoán là thành viên giao dịch thị trường chứng khoán phái sinh và một tài khoản ký quỹ tại một thành viên bù trừ (có thể là tổ chức khác nếu thành viên giao dịch của nhà đầu tư không phải thành viên bù trừ).
Bước 2: Nộp tiền (ký quỹ) theo quy định trước khi giao dịch.
Bước 3: Tham gia giao dịch HĐTL theo hướng dẫn và bổ sung ký quỹ (khi được yêu cầu).
Giao dịch hợp đồng tương lai
So với giao dịch cổ phiếu, giao dịch hợp đồng tương lai cũng không có khác biệt lớn. Nhà đầu tư có thể thực hiện giao dịch thông qua giao dịch khớp lệnh hoặc giao dịch thỏa thuận.
Các hợp đồng tương lai sẽ có bảng giá riêng biệt. NĐT có thể đặt lệnh và khớp lệnh để tham gia vào hợp đồng tương lai dựa trên kỳ vọng vào xu hướng của chỉ số. Nếu kỳ vọng chỉ số tăng, NĐT sẽ mua hợp đồng tương lai chỉ số hoặc bán hợp đồng tương lai chỉ số nếu kỳ vọng chỉ số giảm.
Giao dịch phái sinh nói chung và hợp đồng tương lai nói riêng có nhiều ưu điểm song không phải là không tiềm ẩn những rủi ro. Vì vậy, để thành công với giao dịch phái sinh, bên cạnh việc xác định mục đích khi tham gia giao dịch (đầu cơ, phòng ngừa rủi ro), NĐT cũng cần rèn luyện, nâng cao nhiều kỹ năng mà quan trọng trước mắt là phân tích kỹ thuật để có thể dự báo chính xác những tín hiệu mua bán ngắn hạn.
Ngoài ra, bạn cũng có thể tham khảo sản phẩm đầu tư chứng khoán tại TKSIC để giảm thiểu khả năng rủi ro, gia tăng cơ hội đầu tư hiệu quả.
Mọi thông tin về dịch vụ của TKSIC vui lòng liên hệ:
TKSIC – Đầu tư và Tích lũy thông minh
Địa chỉ: Lầu 10, Tòa nhà MB Sunny Tower, 259 Trần Hưng Đạo, Cô Giang, Q.1
Hotline: 08 3656 3656
Email: support@tksic.vn
